Đổi mới công tác tuyên truyền, vận động công nhân góp phần bảo đảm an ninh chính trị trong tình hình mới

Tình hình mới, nhiệm vụ mới

Công tác tuyên giáo và dân vận giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong toàn bộ hoạt động lãnh đạo của Đảng, là một chỉnh thể thống nhất trong công tác tư tưởng, chính trị và vận động quần chúng; góp phần củng cố nền tảng tư tưởng của Đảng, tăng cường sự thống nhất về ý chí và hành động trong toàn xã hội; đồng thời là cầu nối gắn bó máu thịt giữa Đảng với nhân dân. Trong giai đoạn hiện nay, công tác tuyên giáo và dân vận càng được khẳng định rõ hơn, là “sợi dây liên kết niềm tin” giữa Đảng và nhân dân, là động lực tinh thần to lớn thúc đẩy các phong trào thi đua yêu nước, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Giai cấp công nhân là lực lượng xã hội tiên phong, giữ vai trò lãnh đạo trong sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc Việt Nam. Ngay từ khi ra đời, giai cấp công nhân Việt Nam đã mang trong mình sứ mệnh lịch sử - là giai cấp đại diện cho phương thức sản xuất tiên tiến, có tinh thần cách mạng triệt để nhất, gắn bó mật thiết với lợi ích của nhân dân lao động và dân tộc.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, trong đó có đóng góp tích cực, quan trọng của hệ thống tuyên giáo và dân vận của Đảng và tổ chức Công đoàn Việt Nam, giai cấp công nhân đã phát huy vai trò là nòng cốt của khối liên minh công - nông - trí thức, trở thành lực lượng chính trị - xã hội trung tâm trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Thông qua tuyên truyền, giáo dục, vận động, thuyết phục và nêu gương, công tác tuyên giáo và dân vận giúp giai cấp công nhân ngày càng trưởng thành lớn mạnh, có bản lĩnh chính trị, tri thức, tác phong công nghiệp và kỷ luật lao động cao, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, thực hiện tốt các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tích cực thi đua lao động, sản xuất...

Trong 40 năm công cuộc đổi mới dưới sự lãnh đạo của Đảng, Việt Nam đã tích cực hội nhập toàn diện với thế giới, mà trọng tâm là hội nhập kinh tế quốc tế, nhằm đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu, tạo thêm nhiều việc làm, nâng cao thu nhập của người dân, xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nâng cao năng lực, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế và mở rộng không gian phát triển đất nước.

Trong tiến trình đó, Việt Nam đã chủ động, tích cực tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA), đặc biệt là các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như Hiệp định Đối tác toàn diện tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA), Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ai-len (UKVFTA),… Quá trình tham gia hợp tác, liên kết kinh tế quốc tế cũng đặt ra yêu cầu chia sẻ lợi ích và tuân thủ các chuẩn mực quốc tế chung, trong đó có Công ước 98 của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO); đòi hỏi phải điều chỉnh và hoàn thiện hệ thống pháp luật lao động Việt Nam phù hợp với các cam kết quốc tế. Theo đó, pháp luật Việt Nam đã được điều chỉnh, bổ sung để cho phép thành lập tổ chức đại diện của người lao động tại doanh nghiệp bên cạnh Công đoàn Việt Nam; Khoản 3, Điều 3, Bộ luật Lao động năm 2019 quy định: “Tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở bao gồm công đoàn cơ sở và tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp”(1). Đây được coi là bước đi cần thiết để thực thi các cam kết quốc tế, vừa mở ra cơ hội mới trong việc nâng cao hiệu quả đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động, góp phần xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ trong doanh nghiệp.

Sự ra đời và hoạt động của các tổ chức đại diện của người lao động tại doanh nghiệp cũng đặt ra nhiều thách thức đối với công tác tuyên truyền, vận động, định hướng tư tưởng và quản lý xã hội trong doanh nghiệp và công nhân lao động. Đặc biệt, khi các thế lực thù địch luôn tìm cách lợi dụng những vấn đề xã hội, khiếu kiện, đình công, tranh chấp lao động để thổi phồng, kích động, biến các mâu thuẫn xã hội thành các vấn đề chính trị. Bối cảnh tình hình mới, đặt ra yêu cầu phải đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức tổ chức thực hiện công tác tuyên giáo và dân vận trong doanh nghiệp, nhất là ở khu vực ngoài nhà nước, khu công nghiệp, khu chế xuất - nơi tập trung đông người lao động, có môi trường quan hệ lao động đa dạng và phức tạp.

Công tác tuyên giáo và dân vận đối với công nhân cần được đổi mới, tăng cường dưới sự lãnh đạo thống nhất, kịp thời của các cấp ủy, tổ chức đảng, sự phối hợp chặt chẽ giữa các ban, ngành, đoàn thể như: tuyên giáo và dân vận, công đoàn, chính quyền, lực lượng vũ trang,… để các tổ chức của người lao động không bị lợi dụng, kích động, gây chia rẽ khối đoàn kết của công nhân, làm phức tạp hóa quan hệ lao động, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng tới an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội tại cơ sở. 

Thực trạng công tác tuyên giáo và dân vận đối với công nhân góp phần bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội

Trong những năm gần đây, đặc biệt là giai đoạn 2018 - 2025, khi Việt Nam tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, công tác tuyên giáo và dân vận trong khu vực doanh nghiệp đã có nhiều đổi mới về nội dung, phương thức và cách tiếp cận, phù hợp với yêu cầu của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và tiến trình hội nhập quốc tế. Các cấp ủy, tổ chức đảng, hệ thống tuyên giáo và dân vận đã quán triệt sâu sắc tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Kết luận số 21-KL/TW, ngày 25-10-2021 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII “Về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”” và Nghị quyết số 02-NQ/TW, ngày 12-6-2021 của Bộ Chính trị khóa XIII “Về đổi mới tổ chức, hoạt động của Công đoàn Việt Nam trong tình hình mới”. Cụ thể là:

Trước hết, nhận thức của cấp ủy, chính quyền và đoàn thể về vị trí, vai trò của công tác tuyên giáo, dân vận trong doanh nghiệp đã được nâng lên rõ rệt. Các cấp ủy đảng coi đây là kênh quan trọng để nắm bắt tình hình tư tưởng, tâm trạng, dư luận xã hội trong đội ngũ công nhân, từ đó định hướng chính trị, tư tưởng và chủ động xử lý các vấn đề phát sinh trong quan hệ lao động. Nhiều địa phương, khu công nghiệp và khu chế xuất đã thiết lập cơ chế phối hợp thường xuyên giữa ban tuyên giáo, ban dân vận, công đoàn, chính quyền và lực lượng công an trong phòng ngừa, giải quyết tranh chấp lao động, không để hình thành “điểm nóng” về an ninh trật tự.

Thứ hai, nội dung tuyên truyền, giáo dục chính trị - tư tưởng đối với công nhân, người lao động có nhiều đổi mới. Các chương trình “Tuyên truyền pháp luật lao động và kỹ năng ứng xử trong quan hệ lao động” được triển khai gắn với quyền, lợi ích thiết thực của người lao động. Hệ thống tuyên giáo và dân vận các cấp đã phát huy tốt vai trò nắm bắt dư luận xã hội, đẩy mạnh truyền thông trên các mạng xã hội, bản tin nội bộ doanh nghiệp, chủ động lan tỏa thông tin tích cực, phản bác kịp thời các luận điệu sai trái, xuyên tạc về vai trò của Công đoàn Việt Nam và tổ chức đại diện của người lao động tại doanh nghiệp.

Thứ ba, phương thức dân vận được đổi mới theo hướng linh hoạt, thực chất và gần gũi với công nhân. Công tác tuyên giáo và dân vận không chỉ dừng ở tuyên truyền, vận động mà gắn liền với việc chăm lo đời sống vật chất, tinh thần, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động. Các mô hình “Đối thoại định kỳ giữa doanh nghiệp - người lao động - chính quyền”, “Tổ công nhân tự quản khu nhà trọ”, “Tổ dân vận khu công nghiệp”, “Phiên tòa giả định về tranh chấp lao động”,… được nhân rộng, góp phần tạo môi trường làm việc dân chủ, ổn định, an toàn.

Thứ tư, công tác phát triển đảng, xây dựng lực lượng nòng cốt trong công nhân được chú trọng, tạo nền tảng chính trị vững chắc trong doanh nghiệp. Nhiều cấp ủy đã quan tâm phát hiện, bồi dưỡng, kết nạp đảng viên trong công nhân trực tiếp sản xuất; coi đây là giải pháp quan trọng để tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng trong khu vực kinh tế tư nhân và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Song song đó, công tác phát triển đoàn viên, củng cố tổ chức công đoàn cơ sở vững mạnh được đẩy mạnh, qua đó nâng cao vị thế và sức hấp dẫn của Công đoàn Việt Nam, tạo “sức đề kháng” trước tác động phức tạp của sự ra đời các tổ chức đại diện của người lao động tại doanh nghiệp.

Thứ năm, năng lực đội ngũ cán bộ tuyên giáo, dân vận và công đoàn các cấp được nâng cao. Công tác đào tạo, bồi dưỡng được chú trọng, tập trung vào kỹ năng truyền thông, đối thoại, nắm bắt và xử lý tình huống về tư tưởng. Nhiều địa phương trên cả nước, tiêu biểu như tỉnh Bắc Ninh, tỉnh Đồng Nai, Thành phố Hồ Chí Minh,… đã xây dựng các mô hình “Tổ công tác tuyên giáo - dân vận khu công nghiệp” hoạt động hiệu quả, kịp thời nắm bắt và định hướng dư luận công nhân; tham mưu cho cấp ủy, phối hợp với chính quyền tham gia giải quyết các tình huống, vấn đề phức tạp trong công nhân lao động ngay từ khi mới xuất hiện.

Thứ sáu, công tác phối hợp giữa hệ thống tuyên giáo và dân vận, công đoàn, lực lượng công an ngày càng chặt chẽ. Việc chia sẻ thông tin, dự báo tình hình tư tưởng, phát hiện sớm biểu hiện bất ổn trong doanh nghiệp đã giúp cấp ủy chủ động lãnh đạo, chỉ đạo xử lý hiệu quả ngay từ cơ sở. Các chương trình tuyên truyền về pháp luật lao động, an toàn vệ sinh lao động, văn hóa doanh nghiệp,… được tổ chức thường xuyên, góp phần xây dựng môi trường làm việc an toàn, kỷ cương và văn minh.

Mặc dù đạt được nhiều kết quả tích cực, công tác tuyên giáo và dân vận trong doanh nghiệp vẫn còn bộc lộ những hạn chế, bất cập như: Nhận thức của một bộ phận cấp ủy, chính quyền, người sử dụng lao động về tầm quan trọng của công tác tuyên giáo và dân vận trong doanh nghiệp chưa thật đầy đủ. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo của một số cấp ủy; trách nhiệm, sự gắn kết, phối hợp giữa các chủ thể trong hệ thống chính trị đối với lĩnh vực tuyên giáo và dân vận trong doanh nghiệp còn thiếu tính nhất quán và chiều sâu, dẫn tới lúng túng trong xử lý các vụ việc phát sinh liên quan đến tổ chức đại diện của người lao động mới. Nội dung và phương thức tuyên truyền, vận động chưa theo kịp nhu cầu thông tin, trình độ nhận thức của người lao động trong kỷ nguyên số. Kiểm soát, định hướng thông tin trên không gian mạng có lúc, có nơi còn bị động, để các thế lực thù địch lợi dụng xuyên tạc, kích động, chia rẽ đoàn kết trong công nhân. Một số công đoàn cơ sở còn hoạt động mang tính hành chính, chưa thực sự trở thành cầu nối tin cậy giữa công nhân - doanh nghiệp - tổ chức đảng. Cơ chế bảo đảm nguồn lực cho công tác tuyên giáo và dân vận trong doanh nghiệp còn thiếu và yếu. Năng lực và kỹ năng của đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên giáo và dân vận ở cơ sở còn hạn chế so với yêu cầu, nhiệm vụ mới.

Một số giải pháp đổi mới công tác tuyên giáo và dân vận đối với công nhân để bảo đảm an ninh chính trị

Những kết quả đạt được trong đổi mới công tác tuyên giáo và dân vận giai đoạn vừa qua đã góp phần quan trọng vào việc củng cố niềm tin của công nhân, người lao động đối với Đảng, Nhà nước và tổ chức Công đoàn Việt Nam, tạo sự đồng thuận xã hội, tăng cường đoàn kết trong doanh nghiệp và công nhân, giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, nhất là trong quá trình Việt Nam thực hiện các cam kết quốc tế về lao động và hội nhập toàn cầu. Trong giai đoạn phát triển mới của đất nước, góp phần tăng cường và đổi mới công tác tuyên giáo và dân vận đối với công nhân để bảo đảm an ninh chính trị, xin đề xuất một số giải pháp trọng tâm sau:

Trước hết, các cấp ủy, tổ chức đảng quán triệt sâu sắc và cụ thể hóa các chủ trương, quan điểm của Đảng về công tác tuyên giáo và dân vận trong tình hình mới. Việc thực hiện nghị quyết, kết luận của Ban Chấp hành Trung ương Đảng các khóa XI, XII, XIII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và Nghị quyết số 02-NQ/TW của Bộ Chính trị khóa XIII “Về đổi mới tổ chức, hoạt động công đoàn” cần tiếp tục được cụ thể hóa bằng các chương trình, kế hoạch, quy chế làm việc rõ ràng, gắn với đặc thù từng loại hình doanh nghiệp. Các cấp ủy phải xác định công tác tuyên giáo và dân vận không phải là hoạt động phụ trợ, mà là nhiệm vụ chính trị trọng tâm góp phần trực tiếp vào việc giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ngay từ cơ sở. Cần lấy kết quả thực hiện nhiệm vụ công tác tuyên giáo và dân vận làm tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của cấp ủy, chính quyền và đoàn thể.

Hai là, đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức công tác tuyên giáo và dân vận trong doanh nghiệp, đối với công nhân theo hướng gần gũi, thuyết phục và thiết thực. Nội dung tuyên truyền, vận động cần gắn với đời sống, việc làm và quyền lợi chính đáng của công nhân, tập trung vào các vấn đề người lao động quan tâm như: pháp luật lao động, bảo hiểm xã hội, an toàn vệ sinh lao động, kỹ năng nghề nghiệp, văn hóa ứng xử trong doanh nghiệp,... Tuyên truyền, giáo dục tư tưởng cần kết hợp hài hòa giữa định hướng chính trị - tư tưởng với giáo dục pháp luật và đạo đức nghề nghiệp, qua đó giúp người lao động nhận thức rõ quyền, nghĩa vụ của mình, hiểu đúng bản chất và vai trò của tổ chức đại diện người lao động, không để bị lôi kéo hoặc lợi dụng. Đồng thời, chủ động nắm bắt, dự báo tình hình tư tưởng, tâm lý công nhân, xây dựng cơ chế “cảnh báo sớm” và phản ứng nhanh đối với các biểu hiện lệch lạc, tiêu cực hoặc mâu thuẫn phát sinh trong quan hệ lao động; kịp thời phản bác các luận điệu sai trái, xuyên tạc về Đảng, Nhà nước, chế độ và tổ chức công đoàn.

Phương thức tuyên truyền, vận động phải đổi mới theo hướng ứng dụng công nghệ hiện đại, số hóa, lấy công nhân làm trung tâm của quá trình truyền thông. Các cơ quan tuyên giáo và dân vận, công đoàn, doanh nghiệp,… cần phát triển mạng lưới “tuyên truyền viên số” để xây dựng “không gian truyền thông tích cực” trong doanh nghiệp, công nhân; hệ thống truyền thông doanh nghiệp dựa trên các trang thông tin điện tử, mạng xã hội, các nền tảng trực tuyến để kịp thời cung cấp thông tin chính thống, định hướng dư luận, lan tỏa gương người tốt - việc tốt. Việc sử dụng công nghệ không chỉ là công cụ truyền thông, mà còn là phương thức quản trị rủi ro chính trị trong môi trường doanh nghiệp hiện đại.

Ba là, tiếp tục đổi mới công tác tuyên giáo và dân vận trong doanh nghiệp theo hướng thực chất, bền vững và nhân văn, không chỉ dừng ở việc tuyên truyền, vận động, mà phải hướng tới đối thoại, chia sẻ, đồng hành cùng người lao động. Các cấp ủy, chính quyền, công đoàn cơ sở và chủ doanh nghiệp cần thường xuyên tổ chức đối thoại định kỳ, lắng nghe, giải quyết kịp thời kiến nghị, tâm tư, nguyện vọng chính đáng của công nhân. Đây là hình thức hiệu quả nhất, vừa góp phần xây dựng niềm tin, vừa ngăn ngừa tranh chấp lao động và xung đột lợi ích ngay từ sớm, từ xa.

Định kỳ sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm công tác tuyên giáo và dân vận trong công nhân gắn với biểu dương, nhân rộng các mô hình tiêu biểu trong công tác tuyên truyền, vận động đã được kiểm nghiệm trong thực tiễn như “Tổ công nhân tự quản khu nhà trọ”, “Tổ dân vận khu công nghiệp”, “Điểm sáng văn hóa công nhân”, “Công nhân nòng cốt trong tuyên truyền pháp luật”,... Các mô hình, điển hình trong tuyên truyền, vận động cần được đầu tư cả về cơ sở vật chất, kinh phí hoạt động và sự hướng dẫn của cấp ủy, chính quyền, bảo đảm vừa linh hoạt, vừa hiệu quả trong điều kiện đặc thù của từng khu công nghiệp, khu chế xuất.

Bốn là, cấp ủy các cấp đề cao vai trò lãnh đạo, chỉ đạo, phân công, phân quyền, làm rõ vai trò, trách nhiệm của các chủ thể trong hệ thống chính trị đối với công tác tuyên giáo và dân vận trong doanh nghiệp và công nhân lao động. Thông qua công tác phối hợp tạo nên sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị trong việc giữ vững an ninh tư tưởng, an ninh kinh tế và an ninh con người. Sớm xây dựng và thực hiện nghiêm túc quy chế phối hợp giữa Ban Tuyên giáo và Dân vận, Liên đoàn Lao động, Mặt trận Tổ quốc, chính quyền địa phương và lực lượng vũ trang cùng cấp. Trong đó, cần bảo đảm thông tin đa chiều, có đầu mối, quy trình xử lý thống nhất, kịp thời nắm bắt diễn biến tư tưởng, dự báo và giải quyết các tình huống phức tạp trong doanh nghiệp; đánh giá kết quả công tác tuyên giáo và dân vận phải được gắn với tiêu chí bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và phát triển bền vững, coi đây là chỉ số quan trọng trong xây dựng văn hóa doanh nghiệp và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong thời kỳ mới.

Năm là, xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên giáo và dân vận trong công nhân lao động có bản lĩnh chính trị vững vàng, am hiểu pháp luật, giỏi công nghệ, thạo công tác quần chúng. Quan tâm tổ chức đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng truyền thông số, kỹ năng đối thoại, thương lượng, giải quyết mâu thuẫn, đồng thời nâng cao hiểu biết về pháp luật lao động và quan hệ trong hoạt động sản xuất công nghiệp.

Sáu là, Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội quan tâm bảo đảm nguồn lực tương xứng cho công tác tuyên giáo và dân vận trong doanh nghiệp, đối với công nhân. Có cơ chế hỗ trợ kinh phí, đầu tư hạ tầng truyền thông, cung cấp tài liệu, công cụ tuyên truyền, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp tham gia các hoạt động vì người lao động. Đồng thời, nghiên cứu, ban hành chính sách khuyến khích, đãi ngộ phù hợp, tạo điều kiện để cán bộ yên tâm gắn bó lâu dài với công tác tuyên giáo, dân vận tại cơ sở - đặc biệt là trong các doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài./.

------------------

Sản phẩm của đề tài khoa học “Công tác dân vận góp phần bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội khi có sự ra đời của các tổ chức của công nhân tại doanh nghiệp ngoài tổ chức công đoàn hiện nay”, mã số KHBĐ (2024) - 18 do TS Vũ Thị Loan làm Chủ nhiệm đề tài
(1) Bộ luật số 54/2019/QH14, ban hành ngày 20-11-2019 của Quốc hội khóa XIV về Bộ luật Lao động