Công tác tuyên truyền, vận động trong thực hiện các công trình, dự án trọng điểm ở TP. Hồ Chí Minh - Một số bài học kinh nghiệm

Những kết quả đạt được

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ TP. Hồ Chí Minh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 - 2025 xác định chương trình đột phá phát triển hạ tầng thành phố, tập trung phát triển động bộ và hiện đại hóa hệ thống kết cấu hạ tầng, tạo môi trường, điều kiện tốt để phát triển kinh tế - xã hội, mở rộng không gian phát triển, kết nối các địa phương trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, gắn với bố trí, cơ cấu lại sản xuất và phân bố dân cư.

Theo đó, yêu cầu thực hiện công tác quy hoạch, xây dựng và thực hiện các dự án đầu tư, công tác đền bù, giải phóng mặt bằng thu hồi đất, tái định cư là nhiệm vụ rất quan trọng. Ở đây, công tác giải phóng mặt bằng có vai trò quyết định đến hiệu quả đầu tư, tiến độ công trình, dự án và ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của người dân. Bởi, nếu để chậm trễ trong công tác giải phóng mặt bằng có thể dẫn đến các dự án kéo dài, gây thất thoát lớn đối với ngân sách; đồng thời, ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống của người dân, tạo cơ hội để các thế lực thù địch, đối tượng cực đoan, lợi dụng chống đối, kích động người dân tố cáo, khiếu nại, khiếu kiện đông người, tạo “điểm nóng”, gây mất ổn định về an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Thực tế từ năm 2022 đến nay, trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh có 538 dự án được ghi vốn bồi thường, giải phóng mặt bằng để triển khai thực hiện (năm 2022 là 187 dự án, năm 2023 là 174 dự án và năm 2024 là 177 dự án); trong đó, có các dự án quan trọng, trọng điểm quốc gia.

Xác định tầm quan trọng của công tác giải phóng mặt bằng, cũng như trách nhiệm của ngành Dân vận và ngành Tuyên giáo (sau hợp nhất là ngành Tuyên giáo và Dân vận) trong công tác vận động, tuyên truyền nhân dân hưởng ứng, thực hiện các công trình, dự án, nhất là các công trình, dự án trọng điểm, Ban Thường vụ Thành ủy TP. Hồ Chí Minh đã ban hành một số văn bản để lãnh đạo, chỉ đạo, tiêu biểu là Chỉ thị số 18-CT/TU, ngày 26-9-2022 “Về lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 3 trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh”; Chỉ thị số 25-CT/TU, ngày 24-11-2019 của Ban Thường vụ Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh “Về lãnh đạo, chỉ đạo tăng cường trách nhiệm người đứng đầu, xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) và tuyến số 2 (Bến Thành - Tham Lương)”.

Bám sát lãnh đạo, chỉ đạo của Ban Chấp hành, Ban Thường vụ Thành ủy, quán triệt các văn bản chỉ thị, nghị quyết, cùng với nhận thức sâu sắc trách nhiệm trước sự phát triển bền vững của TP. Hồ Chí Minh, cả hệ thống chính trị Thành phố đã chủ động triển khai thực hiện bằng nhiều giải pháp trong công tác vận động, tuyên truyền nhân dân bàn giao mặt bằng để thực hiện các công trình, dự án trọng điểm, với các kết quả cụ thể:

Thứ nhất, hệ thống Tuyên giáo và Dân vận cùng với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội của Thành phố chủ động hướng dẫn cơ sở phối hợp cùng với chính quyền, các cơ quan, đơn vị xây dựng chương trình, kế hoạch, phối hợp tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội, như: Dự án đầu tư xây dựng Khu công nghệ cao; việc di dời và tổ chức lại cuộc sống cho người dân đang sinh sống trên và ven kênh rạch; tuyến Metro số 1, Metro số 2, đường Vành đai 3, Vành đai 4, rạch Xuyên Tâm, Dự án Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên; Dự án Hầm chui nút An Sương quận 12, huyện Hóc Môn,... góp phần quan trọng để các công trình, dự án được khởi công, triển khai thực hiện theo kế hoạch đã đề ra.

Thứ hai, từng địa phương thành lập các tổ tuyên truyền, vận động với nòng cốt là cán bộ Tuyên giáo và Dân vận, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội Thành phố, người có uy tín tại địa phương, đại diện hộ dân bị ảnh hưởng dự án… để tiếp xúc, vận động người dân, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, hoàn cảnh của từng trường hợp cụ thể; qua đó, đề xuất những phương án hỗ trợ tốt nhất cho người dân trên địa bàn toàn Thành phố.

Thứ ba, các cơ quan chuyên môn của Ủy ban nhân dân Thành phố như: Sở Nông nghiệp và Môi trường, Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng các công trình giao thông Thành phố, Ban Quản lý Đường sắt đô thị Thành phố, Ban An toàn giao thông Thành phố… phối hợp tổ chức điều tra xã hội học trước, trong và sau khi thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; trực tiếp cử cán bộ quản lý dự án phối hợp cùng chính quyền địa phương kể từ khi bắt đầu thực hiện công tác bồi thường, xây dựng kế hoạch bàn giao mặt bằng theo tiến độ thi công; tham gia soạn thảo nội dung tuyên truyền  qua các phương tiện truyền thông, mạng xã hội để thông tin cho người dân được biết và trực tiếp tham gia công tác vận động, tuyên truyền, giải thích cho người dân, đặc biệt là ở các buổi tham vấn tại cộng đồng hoặc vận động tại hiện trường; vận động đơn vị thi công hỗ trợ người dân trong việc tháo dỡ mặt bằng, sửa chữa lại nhà cửa, tu sửa đường, hẻm xuống cấp xung quanh phạm vi công trình; cập nhật tiến độ thi công các công trình, dự án.

Thời gian qua, nhiều công trình, dự án trọng điểm trên địa bàn Thành phố được toàn hệ thống chính trị tích cực vào cuộc vận động, tuyên truyền nên nhân dân sớm bàn giao mặt bằng để triển khai thực hiện, như: Dự án xây dựng tuyến tàu điện ngầm số 2 Bến Thành - Tham Lương, có 582 hộ dân bị ảnh hưởng dự án, đến nay các hộ dân bị ảnh hưởng dự án cuối cùng đã bàn giao mặt bằng; Dự án Nhà ga T3 Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất đã bàn giao 100% mặt bằng.

Đặc biệt, Dự án Đường vành đai 3 đoạn qua TP. Hồ Chí Minh được cả hệ thống chính trị Thành phố tập trung vào cuộc; từ hoạt động thông tin, tuyên truyền, nắm bắt dư luận xã hội được triển khai đồng bộ, sát sao, kịp thời, với hình thức tuyên truyền được đổi mới, sáng tạo, phù hợp với người dân; tới công tác giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, cơ quan truyền thông, báo chí được phát huy, kịp thời phát hiện những điểm chưa phù hợp trong chính sách, phương án bồi thường để kiến nghị giải quyết, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, nguyện vọng chính đáng của nhân dân... Nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo Thành phố, sự quyết tâm của cấp ủy, chính quyền, các sở, ban, ngành các cấp, cùng sự đồng tình ủng hộ của người dân, đến hết năm 2024, công tác giải phóng mặt bằng dự án đường Vành đai 3 đoạn qua TP. Hồ Chí Minh đã đạt được 99,8%, với 1.689/1.692 hộ dân đồng ý bàn giao mặt bằng. Đây là một trong những dự án được đánh giá là kiểu mẫu trong tổ chức triển khai thực hiện, nhất là trong công tác vận động, tuyên truyền nhân dân để đẩy nhanh việc giải phóng mặt bằng đạt kết quả.

Một số kinh nghiệm

Thời gian tới, trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh sẽ triển khai thực hiện nhiều công trình, dự án quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội, chỉnh trang đô thị, đòi hỏi cả hệ thống chính trị của TP. Hồ Chí Minh phải nỗ lực thực hiện. Từ thực tiễn công tác vận động, tuyên truyền nhân dân trong thực hiện các công trình, dự án trọng điểm, Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP. Hồ Chí Minh rút ra một số kinh nghiệm cụ thể như sau:

Thứ nhất, quá trình triển khai phải huy động sự vào cuộc tích cực của cả hệ thống chính trị, phối hợp chặt chẽ, đồng bộ, hiệu quả; thực hiện thật tốt Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, gắn với phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”; trong đó, tập trung tuyên truyền về ý nghĩa, tầm quan trọng của các công trình, dự án, về mức đầu tư, tiến độ thực hiện các công trình, dự án; việc di dời, bồi thường, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng, tái định cư đối với các hộ dân có nhà đất bị ảnh hưởng… đặc biệt là chính sách ưu tiên cho hộ nghèo, hộ khó khăn, gia đình chính sách, các hộ dân bàn giao mặt bằng trước thời hạn.

Thứ hai, chủ động nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, đời sống, sinh hoạt, việc làm, thu nhập của nhân dân, nhất là những dự án tái định cư để đề xuất cấp ủy chỉ đạo chính quyền quan tâm giải quyết những vấn đề tồn tại, phát sinh, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, nguyện vọng chính đáng của người dân phù hợp với các quy định của pháp luật; trực tiếp tham gia tuyên truyền, vận động các cơ sở tôn giáo, các cơ quan, đơn vị, tổ chức đứng chân trên địa bàn tiên phong thực hiện; thường xuyên thăm hỏi, động viên các hộ dân để lắng nghe, chia sẻ và bàn giải pháp tháo gỡ những khó khăn; tổ chức tốt các hoạt động hỗ trợ, chăm lo cho các hộ dân bị ảnh hưởng có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn toàn Thành phố.

Thứ ba, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội các cấp của Thành phố chủ động thực hiện công tác giám sát, phản biện xã hội, nhất là công tác đền bù, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư, phương án đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm, kịp thời phát hiện những vấn đề phát sinh, chưa phù hợp để kiến nghị, đề xuất cơ quan có thẩm quyền giải quyết hiệu quả.

Phát huy vai trò của hệ thống Tuyên giáo và Dân vận, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội của Thành phố tham gia vào hội đồng đền bù, giải phóng mặt bằng ngay từ đầu khi chuẩn bị thực hiện các công trình, dự án. Đặc biệt chú trọng và phát huy vai trò của đảng viên, đoàn viên, hội viên, người có uy tín trong cộng đồng dân cư, lực lượng chính trị nòng cốt trong công tác tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành chủ trương, chính sách hỗ trợ, bồi thường, bàn giao mặt bằng và gương mẫu đi đầu thực hiện khi gia đình, bản thân có nhà, đất bị ảnh hưởng khi triển khai các công trình, dự án.

Thứ tư, đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước, đặc biệt là phong trào “Dân vận khéo”, nơi có các công trình, dự án, bằng các giải pháp, cách làm cụ thể, như tuyên truyền, vận động nhân dân trong khu phố, ấp thi đua bàn giao mặt bằng dự án trước thời hạn; tổ chức chăm lo, hỗ trợ thiết thực cho những hộ gia đình khó khăn, nhất là hộ đồng bào dân tộc thiểu số, người có đạo, công nhân, lao động tự do, đoàn viên, hội viên; kịp thời biểu dương, khen thưởng, nhân rộng hộ gia đình, cá nhân tích cực bàn giao mặt bằng; thành lập các tổ tuyên truyền, vận động nhân dân, mà nòng cốt là cán bộ Tuyên giáo và Dân vận, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, ban giám sát đầu tư cộng đồng, ban thanh tra nhân dân; tổ chức nhiều hình thức lấy ý kiến nhân dân liên quan đến công trình, dự án để vận động, tuyên truyền mang lại hiệu quả tích cực trong triển khai thực hiện các công trình, dự án trọng điểm của Thành phố.

Thứ năm, sau khi các công trình, dự án được hoàn thành thì hệ thống Tuyên giáo và Dân vận tham mưu cấp ủy lãnh đạo, chỉ đạo hệ thống chính trị tiếp tục nắm chắc tình hình nhân dân, nhất là vấn đề đời sống, việc làm, thu nhập để tiếp tục hỗ trợ, giải quyết kịp thời những khó khăn phát sinh, sớm ổn định đời sống nhân dân. Phối hợp tổ chức sơ kết, tổng kết việc thực hiện các công trình, dự án; qua đó, giới thiệu, nhân rộng cách làm hay, sáng tạo, hiệu quả và đề nghị khen thưởng, động viên kịp thời những tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác tuyên truyền, vận động, thuyết phục nhân dân đồng thuận thực hiện các công trình, dự án.

Thứ sáu, tăng cường công tác vận động, tuyên truyền chính quyền, các cơ quan chuyên môn, nhất là cơ quan, đơn vị được phân công làm chủ đầu tư các công trình, dự án trên địa bàn, giúp cho cán bộ, công chức khi trực tiếp tiếp xúc với nhân dân thấu hiểu những tâm tư, nguyện vọng chính đáng của người dân, phát hiện những bất cập, nội dung chưa phù hợp trong chính sách, chế độ, phương án đền bù để có những phương án tham mưu, đề xuất cho cấp trên đưa ra những điều chỉnh, quyết sách đúng đắn, phù hợp, tạo được sự đồng thuận, ủng hộ của người dân đối với việc triển khai các công trình, dự án./.