Người làm nghề tổ chức với việc xây dựng đội ngũ cán bộ cấp tỉnh đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới

Trong bài viết “Người làm nghề tổ chức với việc đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp xã”, tôi từng suy ngẫm rằng: “Mới nghe thì có vẻ như nghịch lý, nhưng thực tiễn và kinh nghiệm trong nghề tổ chức xây dựng Đảng cho thấy muốn hình thành một đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp xã thực sự chuyên nghiệp giữa bối cảnh cấp trên trực tiếp chỉ là cấp tỉnh, không còn cấp huyện, trước hết phải hình thành được một đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức cấp tỉnh thực sự chuyên nghiệp, có đủ năng lực và tâm huyết để gánh vác trách nhiệm công vụ “hai trong một””⁽¹⁾. Nhiệm vụ xây dựng đội ngũ cán bộ cấp tỉnh đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới trở nên cấp bách và hệ trọng hơn khi 63 tỉnh, thành phố nước ta đã được sắp xếp còn 34 tỉnh, thành phố; trong đó có 23 tỉnh, thành phố hình thành trên cơ sở sáp nhập hai hoặc ba tỉnh, thành phố lân cận. Đặc biệt, nhiệm vụ này càng trở nên cấp bách và hệ trọng hơn nữa trong bối cảnh lần đầu tiên cả nước thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Đó là chưa kể việc tinh gọn tổ chức bộ máy các cơ quan cấp tỉnh vẫn đang tiếp tục với chủ trương sáp nhập các tổ chức chính trị - xã hội và các hội quần chúng vào Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp.

Với chức năng tham mưu, giúp việc cho cấp ủy về công tác tổ chức và cán bộ, những người làm nghề tổ chức xây dựng Đảng cấp tỉnh cần mang hết năng lực, tâm huyết và kinh nghiệm trong nghề để góp phần xây dựng một đội ngũ cán bộ cấp tỉnh đủ sức thực thi công vụ với hiệu lực, hiệu quả cao nhất, đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới của dân tộc.

Rõ ràng việc xây dựng đội ngũ cán bộ cấp tỉnh lần này không chỉ nhằm vận hành thông suốt, không đứt quãng hệ thống chính trị địa phương 2 cấp sau hợp nhất, cũng không chỉ nhằm chuẩn bị công tác nhân sự đại hội đảng bộ cấp tỉnh hướng đến Đại hội XIV của Đảng, mà còn chủ yếu là nhằm đáp ứng cao nhất yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Chính vì thế, động thái tham mưu đầu tiên của người làm nghề tổ chức xây dựng Đảng cấp tỉnh là quy hoạch cán bộ cho nhiệm kỳ mới. Gần như phải khởi sự từ đầu cho lần quy hoạch này, đương nhiên vẫn có thể kế thừa quy hoạch cán bộ cấp tỉnh trước hợp nhất, nhưng chắc cũng chỉ mang tính tham khảo là chính. Đối với các chức danh lãnh đạo, quản lý cấp trưởng, danh sách cán bộ được chỉ định khi mới hợp nhất tương đối hợp lý nhưng chưa phải đã hoàn hảo. Do vậy, vấn đề quan trọng nhất trong quy hoạch cán bộ lần này vẫn là quy hoạch những người đứng đầu cấp ủy, hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân, ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh và cấp xã; trong đó, có lẽ khó nhất là những người đứng đầu ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh và cấp xã.

Để chọn người đứng đầu ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh có khả năng thu phục nhân tâm của các tầng lớp nhân dân không hề dễ, nhưng dẫu sao bên cạnh đó còn có những người đứng đầu tổ chức chính trị - xã hội hỗ trợ. Còn giờ đây, khi tất cả đã về chung một nhà, người đứng đầu ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh nhất thiết phải có cái nhìn vừa bao quát vừa cụ thể đối với khối đại đoàn kết toàn dân tộc trên địa bàn mình. Muốn vậy, cần lựa chọn đưa vào quy hoạch người đứng đầu ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh có năng lực và uy tín vượt trội, có khả năng tạo nên sức mạnh đại đoàn kết với các nhân sự cấp phó chuyên trách của mình; đồng thời, biết huy động được sức mạnh đại đoàn kết với các nhân sự cấp phó không chuyên trách cũng như đội ngũ những người đứng đầu ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã trên địa bàn.

Bên cạnh đó, nhân sự lãnh đạo, quản lý cấp trưởng các sở, ban, ngành của tỉnh cũng cần được quy hoạch theo hướng coi trọng sở trường và kinh nghiệm thực tiễn của từng người, không phân biệt nơi công tác trước hợp nhất, sao cho đạt yêu cầu cao nhất về tinh thần nêu gương, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung của địa phương sau hợp nhất. Quy hoạch người đứng đầu một cách tối ưu, đúng người, đúng việc, đương nhiên còn phải bảo đảm yêu cầu trẻ hóa và bình đẳng giới cũng như tỷ lệ cán bộ có trình độ khoa học, công nghệ. Đây cũng là yếu tố quan trọng để giải quyết áp lực về tinh giản số lượng cấp phó vốn được giữ nguyên khi mới hợp nhất theo đúng quy định sau 5 năm. Nói khác đi, quy hoạch nhân sự lãnh đạo, quản lý cấp phó lần này có “mục tiêu kép”: Một là, góp phần tạo nguồn cho quy hoạch nhân sự lãnh đạo, quản lý cấp trưởng; hai là, góp phần bổ nhiệm, giới thiệu ứng cử đối với các chức danh lãnh đạo, quản lý cấp phó nhiệm kỳ sau. Đồng thời, quy hoạch cán bộ một cách tối ưu, đúng người, đúng việc là tiền đề để triển khai hiệu quả công tác đào tạo cán bộ, qua hình thức đào tạo ở trường lớp cũng như hình thức luân chuyển để đào tạo trong thực tiễn đầy sinh động.

Ưu thế lớn nhất của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là việc liên thông hai chiều - chứ không chỉ một chiều từ trên xuống - giữa cán bộ cấp xã với cán bộ cấp tỉnh. Và ưu thế đáng kể này trước hết phải được thể hiện trong quy hoạch cán bộ cho nhiệm kỳ mới. Chính vì thế, động thái tham mưu thứ hai của người làm nghề tổ chức xây dựng Đảng cấp tỉnh là trên cơ sở quy hoạch cán bộ cho nhiệm kỳ mới với sự quan tâm nhất định dành cho cán bộ cấp xã, cần tính toán phương án luân chuyển để đào tạo cán bộ theo hướng vừa từ tỉnh xuống xã, vừa từ xã lên tỉnh ngay từ những năm đầu nhiệm kỳ. Đương nhiên, khi thực hiện phải bảo đảm yêu cầu không là người địa phương đối với một số chức danh lãnh đạo, quản lý cấp trưởng. Làm thế nào để qua luân chuyển hai chiều đào tạo được những cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp tỉnh có cả tầm nhìn lẫn “tầm với”, nhưng rất mạnh về tầm nhìn; đi đôi với đào tạo được những cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp xã vừa có cả “tầm với” lẫn tầm nhìn, nhưng rất mạnh về “tầm với”.

Bản chất của sự nỗ lực và quyết tâm chính trị của Đảng ta khi đề ra chủ trương thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp lần này chủ yếu là nhằm làm cho đơn vị hành chính cấp cơ sở thực sự là cơ sở, nghĩa là phải thực sự sát dân, gần dân. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là chỉ cán bộ cấp xã mới thực sự sát dân, gần dân mà cán bộ cấp tỉnh cũng cần phải thực sự sát dân, gần dân; nhất là đối với một số lĩnh vực công vụ mang tính chuyên sâu như giáo dục và y tế. Theo phân cấp sau hợp nhất, các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở trên địa bàn xã tiếp tục trực thuộc cấp xã và chỉ cấp xã khi không còn mô hình phòng giáo dục và đào tạo.

Điều này chắc chắn sẽ trở nên bất cập trong quá trình quản lý hoạt động dạy - học nói riêng, giáo dục toàn diện nói chung trong các nhà trường trên địa bàn xã nếu như sở giáo dục và đào tạo không thường xuyên xuống xã, bởi giờ đây không chỉ các trường trung học phổ thông, mà chủ yếu là các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở đều nằm trên địa bàn xã… Những cán bộ chuyên môn ở sở giáo dục và đào tạo giờ đây có thể phải đi rất xa so với trước để dự giờ, kiểm tra chuyên đề. Điều này đặt ra yêu cầu là đội ngũ này phải có năng lực chuyên môn sâu ở từng bộ môn và từng cấp học; và đương nhiên còn phải có phương tiện vận chuyển phù hợp, an toàn… Người làm nghề tổ chức xây dựng Đảng cấp tỉnh cần hết sức chú ý yêu cầu đi cơ sở ngày càng cao của các sở, ban, ngành cấp tỉnh nhằm tính toán số lượng và chất lượng đội ngũ cán bộ chuyên môn của từng sở một cách phù hợp nhất.

Vì những lý do trên, xây dựng đội ngũ cán bộ cấp tỉnh đủ sức thực thi công vụ với hiệu lực, hiệu quả cao nhất có thể ở địa phương mình, đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của người làm nghề tổ chức xây dựng Đảng trong giai đoạn hiện nay./.

--------------------------

(1) Bùi Văn Tiếng: “Người làm nghề tổ chức với việc đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp xã”, ấn phẩm Xây dựng Đảng, số 01 (3-2025), tr. 62